Review Ăn dặm kiểu Nhật – Nguyễn Thị Minh ( mẹ xoài )

Đối với những bà mẹ lần đầu sinh con chắc chắn rằng việc nuôi dạy một đứa con là chuyện rất khó khăn. Các bà mẹ trẻ đã chuẩn bị cho mình những bửa ăn dặm cho bé chưa và làm cách nào đễ các bé ăn ngon mà không quấy và khóc. Làm cách nào mới nuôi con giỏi giống như các bà mẹ Nhật. Hiểu được vấn đề này, hôm nay chúng tôi xin giới thiệu đến các bạn Review Ăn dặm kiểu Nhật – Nguyễn Thị Minh ( mẹ xoài ) hãy cùng khám phá nhé.

Ăn dặm là gì ?

Trong tiếng Nhật, ăn dặm được gọi là rinyu – shoku, có nghĩa là ăn để chuẩn bị cho việc cai sữa, cụ thể là dùng thức ăn để cung cấp dinh dưỡng cho bé thay sữa mẹ hay sữa công thức. Ngay bản thân tên gọi đã thể hiện đích xác mục đích của việc ăn dặm.
Sau khi chào đời, bé đã tự biết bú mẹ như một bản năng. Mặc dù đây là nguồn dinh dưỡng lí tưởng nhưng cùng với thời gian và sự phát triển của bé, sữa mẹ sẽ ngày càng ít đi, cả về lượng và chât, nên không đảm bảo cung cấp đủ cho nhu cầu của bé. Hơn nữa, nếu như chỉ uống sữa mẹ ( hay sữa công thức ), thì phản xạ nhai cũng như chức năng tiêu hóa của bé sẽ kém phát triển, khả năng phân biệt mùi vị cũng không phát huy được. Mặc dù phản xạ nhai những thức ăn thô và các hoạt động liên quan là bản năng, nhưng nếu không được luyện tâp từng bước một và đúng thời điểm sẽ bị hạn chế phát triển, ảnh hưởng đến khả năng tiếp nhận thức ăn sau này, do đó tác động tiêu cực đến sự trưởng thành về thể chất và tinh thần của bé.
Nói tóm lại, ăn dặm chính là thời kì phát triển rất quan trọng của bé, không chỉ rèn cho bé kỉ năng nhai mà còn giúp bổ sung các dưởng chất cần thiết cho bé yêu của bạn.

Khi nào nên bắt đầu cho bé ăn dặm?

Thông thường khi được 5 đến 6 tháng tuổi, bé sẽ có những biểu hiện như chảy nhiều nước dãi, chăm chú quan sát người lớn ăn, thậm chí muốn với tay lấy thức ăn. Đây cũng là thời điểm mà cổ bé đã cứng và có thể ngồi được nếu có người đở. Tập cho bé ăn dặm lúc này là thích hợp rồi đấy.
Theo nghiên cứu, trong 6 tháng đầu đời, bé có thể sống và phát triển khỏe mạnh chỉ nhờ vào sữa mẹ. Do cơ quan tiêu hóa của bé chưa phát triển đầy đủ nên nếu tập cho bé ăn dặm quá sớm thì bé khó có thể tiêu hóa tốt được các chất dinh dưỡng, đặc biệt là các chất khó tiêu như đạm, chất béo, đồng thời dễ dẩn đến nguy cơ dị ứng thức ăn. Vì vậy, nếu muốn tập cho trẻ ăn dặm sớm nhất cũng phải chờ sau 4 tháng tuổi. Tuy nhiên, muộn nhất là 7 tháng tuổi phải bắt đầu cho bé ăn dặm để đảm bảo bé được hấp thụ đầy đủ dinh dưỡng và năng lượng cần thiết cho sự phát triển.
Ở giai đoạn đầu khi mới ăn dặm, nên cho bé ăn các thức ăn dễ tiêu hóa, hạn chế dùng muối và chất béo. Đồng thời, nên tập cho bé ăn thận trọng để xem phản ứng của bé, khi đã quen với thức ăn thì có thể cho bé ăn theo nhu cầu.

Tiến hành cho bé ăn dặm theo các thời kỳ

Ăn dặm kiểu Nhật được chia thành 4 thời kỳ phù hợp với sự phát triển chung của bé:

• Thời kỳ 1 ( 5 – 6 tháng tuổi)
• Thời kỳ 2 (7 – 8 tháng tuổi)
• Thời kỳ 3 (9 – 11 tháng tuổi)
• Thời kỳ 4 (12 – 18 tháng tuổi)

Điều lưu ý là do cơ thế và sự phát triển của mỗi bé một khác nên việc chia thời kì ăn dặm theo tháng tuổi như trên chỉ mang tính chất tham khảo. Ví dụ như khi bé được 9 tháng rưỡi tuổi mà vẫn chưa thực sự ăn tốt các món ăn ở thời kỳ 2 ( với những biểu hiện như chỉ thích ăn các thức ăn băm nhỏ, ăn thức ăn thô hay nôn ọe…) thì không nhất định phải chuyển sang ăn dặm thời kỳ 3. Việc chuyển tiếp giữa các thời kỳ chỉ nên thực hiện từng bước một, khi bé sẳn sàng. Sự nôn nóng đôi khi sẽ khiến bé cảm thấy sợ hãi trước bửa ăn.

Lượng ăn, độ thô, sự phong phú của các loại thực phẩm ở mỗi thời kỳ đều tăng dần, và rất hợp lý. Cách thức chế biến theo đó cũng biến đỗi đa dạng.

Cách chế biến cà rốt cho bé

– Nguyên liệu sau khi luộc chín, nghiền nhuyễn ( với các loại dễ nghiền nhuyễn như khoai tây, khoai lang …) hoặc ray mịn (với súp lơ, cà rốt, rau cải…) sẽ pha thêm với nước, nước dashi hoặc nước luộc rau củ đễ tạo thành hỗn hợp loãng, gần giống như chất lỏng. Khi bé quen dần thì giảm lượng nước pha để có hổn hợp sánh, sền sệt như sữa chua.

– Nguyên liệu sau khi luộc chín mềm sẽ giả nát. Đến khi quen dần thì có thể băm nhỏ thành dạng hạt lổn nhổn khoảng 1-2 mm. Khi chế biến nên thêm 1 chúc bột năng để tạo độ sánh và trơn, giúp bé dể nuốt hơn.
– Nguyên liệu được chế biến chín mềm, chỉ cần dùng ngón tay ấn nhẹ là có thể dể dàng làm nát thức ăn. Độ lớn khoảng 5 mm là hợp lý.
– Nguyên liệu mặc dù được nấu chín, nhưng không thể dễ dàng dùng ngón tay ấn nhẹ mà làm thức ăn vở nát kết cấu. Độ lớn khoảng 1 cm là thích hợp.
Như vậy giai đoạn ăn dặm theo quan điểm của người Nhật kéo dài trong khoảng 1 năm ( Từ 5 tháng tuổi đến 1 tuổi rưỡi), nhưng là một năm rất quan trọng. Trong khoảng thời gian này, nếu được rèn kỷ năng và ý thức ăn uống tốt, bé sẽ có phản xạ nhai và một bộ máy tiêu hóa phát triển hợp lý, là tiền đề cho sức khỏe ăn uống của bé sau này. Ở thời kỳ 4 (12 – 18 tháng tuổi), bé đã ăn được cơm và rất nhiều loại thức ăn phong phú khác, mặc dù vẩn phải chế biến mềm hơn, và nhạt hơn so với thức ăn của người lớn.
Ở mỗi bửa ăn phải đảm bảo có đủ các thành phần tinh bột ( gạo, khoai tây, bột mì…), chất đạm ( đậu phụ, thịt, trứng, cá…) và vitamin ( rau củ, hoa quả…).
Ăn dặm kiểu Nhật còn khuyên nên nấu riêng từng món. Mục đích của việc này là để bé phân biệt và cảm nhận được vị ngon riêng của từng loại thức ăn. Cũng nhờ thế, bố mẹ có thể biết bé thích món gì và không thích món gì.
Đặc biệt, ăn dặm khiểu Nhật đề cao việc dạy trẻ thói quen ăn uống tự giác, tập trung. Một bửa ăn không kéo dài quá lâu, không phải bế đi ăn rong, không khuyến khích vừa ăn vừa chơi. Do cơ thể và nhu cầu ăn uống của mỗi bé khác nhau nên bố mẹ không cần phải ép và cảm thấy lo lắng, bối rối khi thấy con mình ăn ít hơn các bạn cùng tháng tuổi. Điều quan trọng là giúp bé cảm thấy hứng thú với mỗi bửa ăn. Khi bé có biểu hiện chán ăn, thay vì trở nên căng thẳng, ép bé ăn từng thìa, các mẹ hãy thử thay đổi cách nấu làm cho món ăn trở nên hấp dẩn hơn bằng cách tạo hình hoa, hình con vật mà bé yêu thích, hay nhiều khi là thay đổi môi trường xung quanh nơi bé ngồi ăn, qua đó lấy lại cảm hứng ăn cho bé. Tóm lại, các mẹ là người gần gủi với bé nhất nên sẽ là người hiểu bé đang quan tâm điều gì nhất. Nếu biết cách làm cho bữa ăn trở nên hấp dẩn và gần gũi với bé thông qua những điều bé quan tâm đó thì chắc chắn bé sẽ hơp tác trong quá trình ăn dặm đấy!

Các dụng cụ dùng trong chế biến ăn dặm kiểu Nhật

Khi nấu ăn dặm theo kiểu Nhật, các dụng cụ chế biến cũng không đòi hỏi phải cầu kỳ. Ngoài nồi, dao, thớt  thông thường chỉ cần chuẩn bị thêm: nạo, chày và cối, rây lọc là hoàn toàn có thể chủ động trong quá trình chế biến. Nạo thường dùng để nạo nhỏ những nguyên liệu trước khi chế biến. Nạo thường dùng để nạo nhỏ những nguyên liệu trước khi chế biến, như củ cải, cà chua, cà rốt…Trong khi đó, chày cối là dụng cụ đắc lực đễ giã nhỏ các nguyên liệu sau khi nấu chín mềm như rau, thịt, cá… Rây dùng để lọc các nguyên liệu sau khi đã giã nhỏ hoặc nạo nhuyễn để cho thành phẩm mịn hơn. Rây lọc đặc biệt cần dùng trong thời kỳ đầu của tiến trình ăn dặm.

Bảng nguyên liệu thường dùng trong ăn dặm

Cách làm nước dùng dashi của Nhật

Dashi là tên gọi chung của các loại nước dùng trong ẩm thực Nhật, gồm rất nhiều loại như : Dashi làm từ rong biển kombu, dashi làm từ rau củ, dashi làm từ cá khô, dashi hầm từ xương gà, dashi làm từ nấm hương khô… Tùy từng món ăn mà người Nhật sử dụng loại Dashi khác nhau để mang lại hương thơm đặc trưng hấp dẩn và vị ngon ngọt đậm đà cho món ăn. Dashi là một phần không thể thiếu và cách làm nước dùng dashi đã trở thành một kỹ thuật cực kỳ cơ bản khi chế biến món ăn Nhật. Trong chế biến món ăn dặm, nhất là thời kì đầu khi chưa nên dùng muối hay các gia vị khác để nêm cho món ăn, thì việc sử dụng nước dùng dashi là một lựa chọn rất an toàn, vừa giúp bổ sung khoáng chất, lại đem lại sự đậm đà cho món ăn của bé. Tuy nhiên, thời kỳ này nên sử dụng nước dashi pha loãng để đảm bảo không gây hại cho bộ máy tiêu hóa của bé.
Cách làm nước dùng dashi với rong biển kombu và cá ngừ bào khô:
+Rong biển Kombu

Kombu là một loại rong biển. Trong ẩm thực Nhật Kombu có nhiều cách ăn và chế biến, trong đó, việc dùng rong biển kombu sấy khô để làm nước dùng dashi là một phần quan trọng và cực kỳ cơ bản của ẩm thực Nhật ( bao gồm cả ăn dặm kiểu Nhật). Rong biển có giá trị dinh dưỡng cao, chứa nhiều chất xơ, chất sắc và canxi, rất hay được người Nhật sử dụng trong các bửa ăn của mình.
+Cá ngừ bào khô
Cá ngừ sau khi được gia công nấu chín và sấy khô, sẽ được bào mỏng thành dạng sợi, tiếng Nhật gọi là Kezuribushi. Kezuribushi có mùi thơm hấp dẩn, thường được sử dụng để làm nước dùng dashi, mang lại vị thơm ngon đậm đà cho món ăn.

Ngoài ra Kezuribushi còn được người Nhật sử dụng để trộn ăn kèm với một số món ăn phổ biến khác.
Nguyên liệu:

• Rong biển kombu : 20g
• Cá ngừ bào khô : 40g
• Nước : 2l

Cách làm:
– Dùng khăn đã vắt kiệt nước để lau qua miếng rong biển kombu, rồi cho vào nồi nước ngâm khoảng 30 phút.
– Cho nồi rong biển lên bếp đun đến khi sôi khoảng 5 phút thì vớt rong biển ra. Lưu ý tránh đun lâu vì sẽ làm nước dashi bị đắng.
– Tiếp theo, cho cá ngừ bào khô vào nồi và chờ cho chìm hết xuống thì tắt bếp. Chú ý không đảo để tránh làm nước dùng vẩn đục, mất ngon.
– Chuẩn bị một rổ mắt dày có trải sẳn khăn giấy, và đặt trên một bát tô để lọc nước dashi ở bước 3 là hoàn thành. Khi lọc, để nước  chảy xuống tự nhiên, không vắt, tránh làm nước dùng bị đắng.
Cách làm nước dùng dashi rau củ :
Nước dashi rau củ cũng là một loại nước dùng phổ biến thường được dùng trong chế biến món ăn dặm. Chỉ cần là các rau củ không tạo vị chát thì loại gì cũng có thể làm nước dùng được. Thậm chí có thể tận dụng nước luộc rau củ ( rau cải ngọt, cải thảo, cà rốt, su su…) của gia đình để làm nước dùng nấu ăn dặm cho bé. Trong nước dùng có vị ngọt tự nhiên tiết ra từ rau củ nên cũng góp phần tạo nên sự ngon miệng và hương vị thơm mới cho bửa ăn của bé.
Cách làm :
Có thể sử dụng các loại rau củ như : củ cải, bắp cải, cà rốt… Sau khi rửa sạch, thái nhỏ, bỏ tất cả vào nồi, đun chín mềm cho ra nước ngọt. Lọc riêng lấy nước là xong.
Các loại nước dùng dashi kombu, nước dùng rau củ sau khi làm xong có thể cho vào khay đá, để đông lạnh và dùng dần. Tuy nhiên, càng để lâu, dashi càng bị mất vị thơm ngon nên cố gắn dùng hết trong vòng một tuần để đảm bảo hương vị và chất dinh dưỡng.

Cách bảo quản thức ăn bằng phương pháp đông lạnh

Đặc điểm của ăn dặm là mỗi bửa ăn cần phải đảm bảo đủ món tinh bột, món đạm và vitamin cho bé. Trong khi đó, lượng nguyên liệu dùng để chế biến từng món lại rất ít. Vì vậy, để tiết kiệm nguyên liệu và thời gian, một giải pháp rất hiệu quả là tập trung chế biến, rồi trữ đông để dùng dần. Nếu biết trữ đông đúng cách, tuân thủ hạn sử dụng, và có cách rã đông hợp lý thì đồ ăn đông lạnh vẩn đảm bảo giá trị dinh dưỡng , độ thơm ngon, đồng thời tiết kiệm được rất nhiều thời gian, công sức cho các mẹ và gia đình.
Một số lưu ý khi muốn trữ đông thức ăn:
– Chế biến ngay khi nguyên liệu còn tươi : Nguyên liệu sau khi mua về, nếu để lâu không chế biến ngay sẽ bị mất độ tươi ngon, đồng thời là môi trường để các loại vi khuẩn sinh sôi nảy nở, có thể dẩn tới các trường hợp ngộ độc thực phẩm. Vì vậy, giải pháp là nhanh chóng chế biến trong khi các nguyên liệu còn tươi. Sau đó, bảo quản trong ngăn đá tủ lạnh để đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, vì môi trường dưới -10 độ, hầu hết các loại vi khuẩn sẽ không hoạt động được.
– Khi trữ đông, nên để vào khay có nấp đậy, hoặc bọc kín để hạn chế thức ăn tiếp xúc với không khí, khiến thức ăn bị mất nước, ảnh hưởng đến hương vị.
– Chia nhỏ từng phần khi trử đông : khi trử đông nên chia nhỏ từng phần cho mỗi bửa ăn. Việc này không chỉ giúp giảm thời gian trữ đông, mà còn quan trọng hơn, nó còn đảm bảo vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm.
– Chỉ rã đông phần sẽ sử dụng : Các sản phẩm sau khi rã đông thì không nên để đông lạnh lần nữa vì vi khuẩn có thể xâm nhập làm thực phẩm nhiểm độc. Thực phẩm tái đông cũng giảm thơm ngon đi nhiều. Vì vậy, chỉ nên rả đông phần sẽ sử dụng.
– Thời gian trữ đông là một tuần : Mặc dù để trong tủ lạnh nhưng càng để lâu, thức ăn dễ bị gặp không khí và mất nước dần nên ảnh hưởng đến hương vị, chưa kể một số vi khuẩn vẩn còn hoạt động trong điều kiện lạnh như vậy. Vì thế, khi bảo quản nên ghi lại ngày bắt đầu bảo quản lên méo túi ni lông zipper hoặc khay nhựa để đảm bảo thức ăn không tồn quá lâu, ảnh hưởng về mặt dinh dưỡng và sức khỏe của bé.
– Khi rã đông bằng lò vi sóng nên rắc thêm một chúc nước lên bề mặt thức ăn để tạo hơi ẩm giúp đá tan nhanh và giữ hương vị món ăn. Sau đó dùng màn bọc thực phẩm bọc kín lại, rã đông khoảng 1 phút – 1 phút rưỡi tùy lượng thức ăn.
– Cách rã đông tốt hơn là cho vào nồi đun trực tiếp khi thức ăn còn đang ở dạng đông cứng. Trước khi đun không quên bỏ thêm 1 chúc nước để chóng cháy và tạo hơi ẩm giúp việc rã đông nhanh hơn.

(Theo mẹ xoài)

Thông qua bài viết Review Ăn dặm kiểu Nhật – Nguyễn Thị Minh ( mẹ xoài ) chúng tôi hy vọng mang đến cho bạn nhiều thông tin bổ ích. Giúp bạn có những biện pháp hữu ích giúp cho bé ăn dặm hiệu quả. Cám ơn bạn đã tham khảo bài viết của chúng tôi. Chúc bé yêu nhà bạn mau ăn chóng lớn.